Σε συνεργασία με το Canyoning-caving.blogspot
Το χειμώνα λυσσαλέος, το καλοκαίρι παρών, ο Κρικελλοπόταμος είναι ένας από τους πιο ατίθασους ποταμούς της χώρας μας. Δεκάδες μικρά ρέματα τον τροφοδοτούν καθώς περνά ανάμεσα στις απότομες πλαγιές των γειτονικών ορεινών όγκων. Κοντά στα χωριά Ροσκά και Στουρνάρα (Δολιανά), ο ποταμός περνάει από ένα πολύ στενό και ψηλό σχηματισμό, σκεπασμένο από βλάστηση, στον οποίο απορρέουν τα νερά των πλαγιών όλο το χρόνο, δημιουργώντας ένα σπάνιο υδάτινο σκηνικό και τοπίο ασύλληπτης ομορφιάς, το φαράγγι Πανταβρέχει.
Αυτός ο σπάνιος θησαυρός της Ευρυτανικής φύσης, δημιουργήθηκε αφενός από τη φυσική διάβρωση της ροής του ποταμού και αφετέρου από τις απότομες κλίσεις του εδάφους των γειτονικών βουνών του. Από τις δύο πλαγιές εκατέρωθεν του ποταμού, το νερό της επιφανειακής απορροής των ρεμάτων δεν προλαβαίνει να κατεισδύσει, αλλά πέφτει άναρχα και σταγονηδόν από όπου βρει πέρασμα. Το αποτέλεσμα είναι ένα εντυπωσιακό φαινόμενο με ψιχάλες, ‘βροχή’ και καταρράκτες σε μεγάλο τμήμα του φαραγγιού και από τις δύο πλευρές του. Αν τώρα σκεφτούμε ότι το νερό αυτό πέφτει σε ορισμένα σημεία από ένα ύψος που ξεπερνάει τα 50μ, καταλήγουμε εύκολα στο συμπέρασμα ότι και εμείς “πανταβρέχει” θα το ονομάζαμε, αν ήμασταν οι ντόπιοι ονοματοθέτες. Είναι χρήσιμο ωστόσο να προσθέσουμε ότι ακόμη και χρονιές όπως η φετινή που το νερό είναι λιγοστό (καθώς η χιονόπτωση φέτος ήταν ελάχιστη), η διάσχιση του Πανταβρέχει θα σας ανταμείψει με την ομορφιά της.
Τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής είναι ασβεστολιθικά με εμφανίσεις σχιστόλιθων, ενώ μέσα στο φαράγγι, κάτω από τα στόμια των καταρρακτών, σχηματίζεται ο τραβερτίνης. Γύρω από ορισμένους καταρράκτες, η άναρχη ροή του νερού σχηματίζει τα λεγόμενα "μουστάκια" του καταρράκτη ένα εντυπωσιακό φαινόμενο ροής νερού που μπορείτε να δείτε σε κάποιες από τις φωτογραφίες του άρθρου. Στα "μουστάκια" των καταρρακτών λόγω της απόθεσης φερτών υλικών, λάσπης, κλαδιών και φύλλων, μελλοντικά θα σχηματιστούν σπήλαια. Μια αντίστοιχη χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο καταρράκτης της Έδεσσας. Εκτός από τα πανταχού παρόντα ασβεστολιθικά πετρώματα, υπάρχουν και εμφανίσεις κερατόλιθων που έχουν μια χαρακτηριστική κοκκινωπή απόχρωση. Ίσως όμως ο πιο εντυπωσιακός από όλους τους σχηματισμούς είναι οι πτυχώσεις των πετρωμάτων που θα συναντήσετε κατά μήκος του φαραγγιού. Με λίγη φαντασία, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μοιάζουν με κέικ μαρμπρέ!
Το όλο σκηνικό αποτελεί ένα μαγνήτη για τους φυσιολάτρες, πεζοπόρους και ενδιαφερόμενους για river trekking (ποταμοδιάσχιση) ενώ σίγουρα το επισκέπτονται και αυτοί που δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με τη φύση αφού έχει εξάψει την φαντασία και την περιέργειά τους σε υπερθετικό βαθμό. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι, αψηφούν την δυσκολία πρόσβασης – η άφιξη στο Πανταβρέχει είναι από μόνη της ένα ολόκληρο ταξίδι και κάποιες φορές, ενδεχομένως να έχει τις προκλήσεις κάθε εποχής του χρόνου. Η ασφαλέστερη πρόσβαση είναι αυτή διαμέσου του χωριού Προυσός και διαμέσου του χωριού Δομνίστα (ωστόσο ο δρόμος από εκεί έχει πιο απότομες κλίσεις μεταξύ των χωριών Σκοπιά και Καστανούλα). Για την πρόσβαση από το γνωστό διάσελο (ή πάσο) της Καλιακούδας ούτε λόγος να γίνεται: αποτελεί τόλμημα μόνο για τους έμπειρους και αυστηρά μόνο με τετρακίνητο, ψηλό offroad όχημα ή αντίστοιχο τετρακίνητο αγροτικό. Η οδική γέφυρα τύπου Bailey στον Κρικελλοπόταμο, κύριο κομβικό σημείο εισόδου στο Φαράγγι, απέχει από τον Προυσό 31χλμ, ενώ από τη Δομνίστα 24χλμ. Λάβετε υπόψη ωστόσο, ότι μεγάλο τμήμα των δύο διαδρομών εκτείνεται σε δασικούς δρόμους που παρ' όλη την ετήσια (κατ' ελάχιστο μια φορά) συντήρησή τους, ενδέχεται να δυσκολέψουν ένα συμβατικό αυτοκίνητο.
Μπορεί να αναρωτηθείτε, αφού η πρόσβαση στο Πανταβρέχει είναι από μόνη της ένα ολόκληρο ημερήσιο ταξίδι, τότε μήπως επιβάλλεται μια διανυκτέρευση στην περιοχή; ναι είναι η απάντηση, καθώς και μόνον το μπες-βγες στο φαράγγι αλλά και λίγος χρόνος για να το απολαύσετε, απαιτεί 1,5-3 ώρες. Μπορεί κανείς να μείνει στα καταλύμματα του Προυσού, της Δομνίστας και του Κρίκελλου ή κατόπιν συνεννόησης, σε χώρους κατασκήνωσης στα υπόλοιπα κοντινά χωριά, Τόρνος, Πρόδρομος, Σκοπιά και Καστανούλα.
Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η δημιουργία χώρου δασικής αναψυχής και κατασκήνωσης στο Πανταβρέχει στη βόρεια πλευρά του Κρικελλοπόταμου, ο οποίος αν και ελλιπής διαθέτει δύο πλατώματα για κατασκήνωση, βρύση με δροσερό νερό και σκιά. Δυστυχώς η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου έφτασε και στο φαράγγι. Είναι επιβεβλημένο λοιπόν να αποφεύγουμε με οποιονδήποτε τρόπο να πληγώνουμε τα δέντρα για να αποφευχθεί η επιμόλυνση των υγιών πλατάνων της περιοχής. Η ασθένεια διαδίδεται κυρίως με τα εκσκαπτικά μηχανήματα από άλλες προσβεβλημένες περιοχές, αλλά ακόμη και με ένα μικρό πριόνι ή τσεκούρι που δεν απολυμαίνεται μετά την χρήση του. Στην περιοχή του χώρου δασσικής αναψυχής και όπου μπήκαν μηχανήματα χωματουργικών εργασιών είναι ιδιαίτερα έντονο το φαινόμενο. Ο μύκητας αυτός είναι άκρως μεταδοτικός και ο θάνατος των προσβεβλημένων πλατάνων είναι αναπόφευκτος! Για τους λόγους αυτούς αποφύγετε να πιάσετε, σπάσετε ή κόψετε κλαδιά, ενώ και τα νεκρά κλαδιά που έχουν πεταχτεί από τις εργασίες στις παρυφές του χώρου δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για καυσόξυλα στα πέτρινα bbq καθώς υπάρχει κίνδυνος διάδοσης του παθογόνου μύκητα και με αυτό τον τρόπο.
Σας αρέσει αυτό το άρθρο; ακολουθείστε τη σελίδα μας στο facebook ή κάντε μια εγγραφή στο ενημερωτικό μας δελτίο - δε κοστίζει και μας στηρίζει!
Τέλος, όταν φτάσετε, μπορεί να αναρωτηθείτε πως ακριβώς γίνεται η πρόσβαση στο φαράγγι το ίδιο. Αν εντοπίσετε τις ..κρυμμένες εισόδους των δύο μονοπατιών εκατέρωθεν, που οδηγούν στην κρεμαστή πεζογέφυρα πάνω από το φαράγγι, θα προσθέσετε στην εμπειρία σας ακόμη ένα λιθαράκι. Όμως η είσοδος στο κυρίως φαράγγι γίνεται αποκλειστικά μέσα από τον ποταμό. Στη νότια πλευρά του ποταμού, πριν την μεταλλική γέφυρα, θα βρείτε 2-3 σημεία κατάβασης στην όχθη. Εξοπλιστείτε λοιπόν με κατάλληλα πέδιλα ή παππούτσια (και όχι με σαγιονάρες!), λάβετε υπόψη ότι σε ορισμένα μέρη του φαραγγιού θα πρέπει να μπείτε στο νερό μέχρι το στήθος ή και μέχρι το λαιμό, υπολογίστε ότι θα χρειαστείτε 2 - 3ω πριν τη δύση του ηλίου για να εισέλθετε και να εξέλθετε από το φαράγγι και ...καλή απόλαυση!
Πρόσβαση στο Πανταβρέχει, κλ. 1:100.000. Κατεβάστε τον χάρτη από εδώ.
Αυτό το αφιέρωμα για το Πανταβρέχει είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας μας με το Canyoning - Caving Blogspot την πιο συστηματική και εμπεριστατωμένη προσπάθεια καταγραφής φαραγγιών και σπηλαίων της Ελλάδας.
Επιπροσθέτως, η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον σχετικά με τις καταβάσεις φαραγγιών. Αρκετά δευτερεύοντα ρέματα και φαράγγια ενώνουν τα νερά τους με το κυρίαρχο ποτάμι της περιοχής, τον Κρικελλοπόταμο. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι το Βαθύρεμα, η Ροσκά, Το Γουρνόρεμα και η Μαύρη σπηλιά. Όλα τους σχηματίζουν όμορφους καταρράκτες και βάθρες, ενώ η Ροσκά θεωρείται ένα από τα ομορφότερα της Ελλάδας με πλούσια βλάστηση στα τοιχώματα. Στην Μαύρη σπηλιά υπάρχει και μία μικρή Via Ferrata, ενώ η χτισμένη βραχοσκεπή της κρύβει επιπλέον ιστορικό ενδιαφέρον. Στα δυτικά του Πανταβρέχει στο ύψος του εγκαταλειμμένου οικισμού Κοντίβα, χύνεται ο ομώνυμος καταρράκτης με ύψος περίπου 100 μέτρων! Τέλος, στην περιοχή του Τόρνου, βρίσκεται το Μικρό Πανταβρέχει, μικρότερο αλλά εξίσου εντυπωσιακό φαράγγι, με εύκολη προσβάση και χωρίς τεχνική δυσκολία.
Οι παρακάτω φωτογραφίες δεν είναι από το Πανταβρέχει αλλά από τα φαράγγια που περιγράφονται στην τελευταία παράγραφο
Χρήσιμες συμβουλές:
Να έχετε μαζί σας λάστιχο ρεζέρβα και γρύλο. Οι πέτρες στο εκτός οικισμών οδικό δίκτυο της Ευρυτανίας είναι πολλές και κοφτερές.
Αξίζει η αγορά παπουτσιών που ενδείκνυνται για ποταμοδιασχίσεις και canyoning. Σε κάθε περίπτωση είναι καλό να γνωρίζετε ότι σαγιονάρες και παντόφλες γλιστρούν πολύ εύκολα.
Επικουρικά, μπορείτε να προμηθευτείτε και ένα ζευγάρι κάλτσες neopren για καλύτερη μόνωση και για να διατηρήσετε τα πόδια σας πιο ζεστά.
Ασφαλίστε τα πολύτιμα και μη αδιάβροχα πράγματα σας σε στεγανό σάκο ή αεροστεγείς σακούλες.
Το κράνος είναι απαραίτητο για την ασφάλεια σας και για την αποφυγή τραυματισμών στο κεφάλι, από πιθανές πτώσεις μικρών ή μεγαλύτερων πετρών.
Αν διαμείνετε στην περιοχή του χώρου αναψυχής, βεβαιωθείτε ότι δε βρίσκεστε κοντά σε ξερό πλατάνι για να αποφύγετε τον κίνδυνο πτώσης κλαδιών. Εναλλακτικά υπάρχουν θέσεις που ενδείκνυνται για κατασκήνωση κοντά στο χωριό Ροσκά.
Πάρτε πόσιμο νερό μαζί σας! Ειδικά το καλοκαίρι, θα εκτεθείτε για πολύ ώρα στον ήλιο μέχρι να προσεγγίσετε το σκιερό, κυρίως τμήμα του εσωτερικού Πανταβρέχει.
Για τα υπόλοιπα φαράγγια της ευρύτερης περιοχής, εκτός του Μικρού Πανταβρέχει και του πρώτου μικρού τμήματος της Μαύρης Σπηλιάς, συστήνουμε να μην επχειρήσετε πρόσβαση ή διέλευση χωρίς έμπειρο οδηγό canyoning. Σε αρκετά σημεία τους απαιτείται εξειδικευμένος τεχνικός εξοπλισμός και γνώσεις.
Στην Geopsis κάνουμε χαρτογραφήσεις, μελέτες δικτύων μονοπατιών και σχεδιασμό πινακίδων σήμανσης μονοπατιών. Αν θέλετε να μάθετε περισσοτερα για τη δουλειά μας, δείτε παρακάτω: