Του Λευτέρη Τσουρή
Τάρανδος με berries και σως, πέτρινες σκάλες στο υποαλπικό πεδίο, κρεμαστές πεζογέφυρες διαμαντάκια. Τι είδαμε, νοιώσαμε και τελικά, τι μάθαμε, από το 3ημερο ορειβατικό ταξίδι μας στην ψηλότερη κορυφή της Σουηδίας το καλοκαίρι του 2023.
Οι φωτογραφίες από το παρελθόν είναι μια καλή ευκαιρία τροφοδοσίας του μηχανισμού του νου και της μνήμης με υλικό για αναστοχασμό – διαδικασία πολύτιμη για την πνευματική ευμάρεια και τελικά την ίδια τη ζωή. Έντεκα μήνες μετά, άνοιξα τον φάκελο με τις φωτογραφίες ενός τριήμερου trekking που πραγματοποιήσαμε στην ψηλότερη κορυφή της Σκανδιναβίας Kebnekaise 2.095m (βρίσκεται στη Λαπωνία) το περασμένο καλοκαίρι. Εκεί που γεννιούνται ποταμοί πολλαπλάσιοι του Αχελώου σε πλάτος και σε μήκος, με βροχή, συννεφιά, ουράνια τόξα, τσουχτερό κρύο, τάρανδους, καταφύγιο από άλλο γαλαξία, οι εικόνες που αποκομίσαμε θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη μας. Εκεί όμως που αρχίζει ο αναστοχασμός, νομοτελειακά, αρχίζουν και οι συγκρίσεις. Σε τεραίν που ποικίλλει από ευρύ μονοπάτι με ήπια κλίση μέχρι πετρώδες, σκληρά ανηφορικό και στο τέλος περπάτημα στον παγετώνα της κορυφής, στα μονοπάτια που έχουν επαρκή σήμανση (τόσο - όσο) και υποδειγματική βατότητα, παράγονται εκτός από κούραση και ευχαρίστηση, γέλιο, μνήμες και πολύτιμα συμπεράσματα.
Πρόκειται για το πολυπληθέστερο μονοπάτι / διαδρομή της Σουηδίας – σε αμιγώς ορεινή περιοχή, πιθανώς το πολυπληθέστερο της Σκανδιναβίας. Φανταστείτε δημοφιλία Ολύμπου δηλαδή. Η έναρξη της διαδρομής διαθέτει ξενώνα, πρόσβαση με δημόσια μέσα μεταφοράς, και χώρο στάθμευσης. Στο τεραίν που έσκαψε και σκάλισε το νερό στις πανάρχαιες Σκανδιναβικές Άλπεις, η Σουηδική Ένωση Τουρισμού τοποθέτησε λειτουργικές κρεμαστές γέφυρες, ξύλινες ράμπες (πάνω στις σάρες) και έφτιαξε ένα πλήθος μεγάλων καταφυγίων και καταφυγίων ανάγκης. Η STF – Σουηδική Ένωση Τουρισμού είναι ένας εθνικός, μη-κερδοσκοπικός φορέας που διαχειρίζεται τη συντήρηση και σήμανση των περισσότερων μονοπατιών της χώρας, των ορειβατικών καταφυγίων και όχι μόνο. Μπορεί δηλαδή μια πολιτεία να αφήνει το σχεδιασμό της βιωσιμότητας των μονοπατιών της, σε ένα κεντρικό φορέα.
Ένα από τα καταφύγια που διαχειρίζεται η STF, το καταφύγιο Kebnekaise στα 700m υψόμετρο, προσβάσιμο μόνο μετά από πεζοπορία 19χλμ και με κόστος 100€ / άτομο / νύχτα (χωρίς τη διατροφή), μοιάζει περισσότερο με ένα μικρό χωριό στη βάση του ψηλότερου βουνού της Σουηδίας. Εκεί, κάθε 15-30’ ακούγαμε τα ελικόπτερα που εκτός από το πίσω μπρος με τα κουβούκλια - χημικές τουαλέτες, μεταφέρουν και όσους θέλουν να γλιτώσουν το περπάτημα (μάλλον ελάχιστους) με ένα αντίτιμο. Μάλλον ενοχλητικός ο ήχος του ελικοπτέρου και σίγουρα ενοχλητική η σκέψη του πόση κηροζίνη καίγεται για τις διευκολύνσεις αυτές. Θα μπορούσαν και χωρίς τόσες, μάλλον περιττές πτήσεις, εξαιρούμενων φυσικά των εκτάκτων περιπτώσεων και των αναγκών αεροδιάσωσης.
Στο δείπνο, η ‘επιμελήτρια’ του μενού, χτύπησε ένα κρυστάλλινο ποτήρι με το ένα μεταλλικό κουταλάκι, στιγμή κατά την οποία όλη η αίθουσα σιώπησε για να ακούσει την περιγραφή της εργαζόμενης του καταφυγίου για το συγκεκριμένο πιάτο: κρέας ταράνδου με καφετιά σως και γλυκόξινα κόκκινα berries. Για όσους θέλουν να γλιτώσουν αυτό το έξοδο της διαμονής, υπάρχει πάντα και η λύση της κατασκήνωσης – η οποία αν γίνει σε μια ακτίνα κοντά του έχει χρέωση 30€ τη νύχτα και τη δυνατότητα χρήσης κοινόχρηστης κουζίνας, λουτρών και στεγνωτηρίου. Το κόστος διαμονής και διατροφής ήταν υπέρογκο και μας έβαλε σε σκέψεις. Από τη μια αναρωτηθήκαμε αν έχει να κάνει με τον τιμάριθμο ζωής και μισθών Σουηδίας, από την άλλη φανταστήκαμε πως θα ήταν αν κουβαλούσαμε 25-30kg έκαστος για να έχουμε πλήρη αυτονομία και να κατασκηνώσουμε μακριά από το καταφύγιο.
1 εβδομάδα μετά την εκδρομή μας, λάβαμε ένα ευχαριστήριο email όπου μεταξύ άλλων, το καταφύγιο κατέγραφε τις δράσεις του και τι προτίθεται να κάνει στο μέλλον, προκειμένου να μειώσει ακόμη περισσότερο τον περιβαλλοντικό του αντίκτυπο και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Ναι, μάλλον ασύμβατο και υποκριτικό την ίδια στιγμή που τα ελικόπτερα βολτάρουν μεταφέροντας προμήθειες και τουαλέτες-κουβούκλια κάθε 30’. Μετά από 1 μήνα, διάβασα μια ανακοίνωση μιας περιφέρειας της Σουηδίας που σε συνεργασία με την Σουηδική Τουριστική Ένωση, αποφάσισε να βάλει maximum αριθμό επιτρεπόμενων επισκεπτών σε συγκεκριμένο εθνικό δρυμό και να μειώσει τους μήνες κατά τους οποίους επιτρέπεται η επίσκεψη, για να πετύχει μεταξύ άλλων την μείωση της όχλησης στο ενδιαίτημα τροφής και αναπαραγωγής των ταράνδων. Δηλαδή, μια δειλή προσπάθεια απο-τουριστικοποίησης, ή κατά κάποιο τρόπο, απο-ανάπτυξης
Αποτιμώντας όσα είδα σε αυτό το τριήμερο, κρατώ τα εξής ως αυτά που μου έκαναν τη μεγαλύτερη εντύπωση:
Η εξωπραγματική πέτρινη σκάλα εκατοντάδων μέτρων που φτιάξανε σε υποαλπικό υψόμετρο (δείτε φωτογραφίες) – ένα επίτευγμα που θεωρώ αδύνατον να πραγματοποιήθηκε χωρίς τη συνδρομή ελικοπτέρου. Αργότερα έμαθα τα μύρια κύματα που πέρασε η ανέγερση του καταφυγίου της Πετρόστρουγκας στον Όλυμπο και η πρώτη μου σκέψη ήταν, γιατί δεν έγιναν οι μεταφορές των υλικών με ελικόπτερο.
Η λιτή σήμανση των μονοπατιών.
Οι μεταλλικές κρεμαστές γέφυρες.
Η συνεπέστατη βατότητα των μονοπατιών ακόμη και σε βράχινο πεδίο με απότομη κλίση.
Τέλος, ο εμφανής σουηδικός χαρακτήρας όλων των υποδομών και παρεμβάσεων που δηλώνει το δίχως άλλο “εμείς στην χώρα μας έχουμε δικό μας σχέδιο και φροντίζουμε για όλες τις υποδομές μας με το δικό μας αγαγνωρίσιμο σύστημα”. Θεωρώ ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε ένα αντίστοιχο, δικό μας, αναγνωρίσιμο σύστημα και στην Ελλάδα.